Κατ’ αρχήν, το θέμα της «ΣΥΝΔΕΣΗΣ βυζαντινής μουσικής με το
ρεμπέτικο» είναι τόσο γενικό ή μάλλον αόριστο που όσο και να
γράφουμε, ελάχιστα θα το φωτίσουμε. Ας κάνουμε μια απόπειρα να
το εξειδικεύσουμε. Οχι δηλαδή, να το μειώσουμε σε έκταση αλλά να
το τεμαχίσουμε αναλυτικά για να το αντιμετωπίσουμε. Είναι ένα
αρκετά απαιτητικό project που θα προτιμούσα να το ξεκίναγε
κάποιος που έχει την αντίστοιχη όρεξη και χρόνο για μελέτη και
έρευνα. Ας έλθουμε στα 4 σημεία του κ. Σαβρανίδη. 1. Δεν πιστεύω
να υπάρχει μουσική που ΔΕΝ απευθύνεται ΚΑΙ στο σώμα, ή τέλος
πάντων που να μην προκαλεί τη συμμετοχή του. Τίποτα το ιδιαίτερο
δεν συνεισέφερε επ’ αυτού η ΒΜ (= Βυζαντινή Μουσική). Οι
ρεμπέτες, και γενικότερα όλες οι μη συμβατικές πληθυσμιακές
ομάδες, χρησιμοποιούν μεθυστικές και ευφραντικές ουσίες είτε
αυτές είναι νόμιμες είτε είναι παράνομες. Και μιας και ετέθη: οι
ρεμπέτες χρησιμοποιούσαν χασίς το οποίο δεν σε απάγει από
ουδεμία πραγματικότητα. Είναι ελαφρύ ευφραντικό. Υπάρχουν και
δυό τρία πρεζάκικα ρεμπέτικα, αλλά είναι δύο τρία στα τρείς με
πέντε χιλιάδες! Ας μην γενικεύουμε. Μήπως εννοούσατε την
χειρονομία στην ΒΜ; Ομως αυτή είναι μια άλλη υπόθεση. 2. Η ΒΜ
(όπως την γνώρισα από το Καρρά τουλάχιστον) μόνο μινιμαλιστική
δεν είναι. Ποιά μινιμαλιστικά στοιχεία εννοείτε; Το ρεμπέτικο δεν θα
το έλεγα μινιμαλιστικό. Απέριττο ίσως. Ας μην ξεχνάμε τις βασικές
μελωδίες π.χ. του Τσιτσάνη και του Μάρκου που τις πήρε ο
Ξαρχάκος και με την κατάλληλη ενορχήστρωση δημιούργησε αυτό
που πιθανόν να έχετε ακούσει από την ΚΟΕΜ (αν θυμάμαι καλά το
ακρωνύμιο). Οσο για την επανάληψη στίχων και μουσικής, δεν θα
διαφωνήσω καθόλου. Το αυτό πιστεύω κι εγώ. 3. Για την Ιστορική
σχέση που επικαλείσθε δεν θα προσθέσω τίποτα άλλο, παρά τούτο:
Δεν είναι το ρεμπέτικο απαραίτητα συνέχεια της δημώδους. Οτι
υπάρχουν κοινά στοιχεία (στιχουργικά κατά το μέγιστο μέρος τους)
είναι αλήθεια. Το ρεμπέτικο είναι ένας άδολος συγκερασμός των
μουσικών του κόσμου, όπως αυτές φτάνανε στα μεγάλα εμπορικά
λιμάνια του Πειραιά, της Σύρου, των Χανίων κλπ. Γράφω από
μνήμης, αλλά τούτο μπορώ να το πώ: Ο «Μπουφετζής» του Μπάτη
στηρίζεται στο αμερικάνικο ταβερνιάρικο τραγουδάκι: «Oh God how
thirsty I am». Το πόσο και προς τα πού επηρέασε η Μικρασιατική
σχολή το παλιό ρεμπέτικο που προϋπήρξε, είναι ένα μεγάλο θέμα,
άλλης συζήτησης όμως. 4. Το ότι το ρεμπέτικο ασχολείται με την
άμεση κοινωνική πραγματικότητα, είναι ακριβώς ο λόγος για τον
οποίο είναι ακόμη επίκαιρο. Επειδή Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ αυτή είναι η
σωστή. Δεν ασχολείται με τον εσωτερικό κόσμο του στιχουργού,
ούτε με τα προβλήματα της κοινωνικής του τάξης – όπως οι
σημερινές πομπώδεις ανοησίες που τόσο εύκολα ανακηρύσσονται σε
«ποιοτικό τραγούδι».
Τέλος πάντων. Μπορούμε να συνεχίσουμε αυτή τη κουβέντα όσο
θέλουμε, αλλά ας σκεφτούμε κάποιο τρόπο να την τεμαχίσουμε σε
αναλύσιμα επί μέρους. Α! Επισκεφθείτε και τα
http://users.forthnet.gr/bb/ath/physiart/
http://users.forthnet.gr/bb/ath/physiart/forum/ όπου έχουν γίνει
πολλές τέτοιες συζητήσεις. Κάποιες είναι αξιόλογες όπως και
κάποιες είναι καθαρές αψιμαχίες που τροφοδότησε και ο
υπογράφων. Αυτό είχε γίνει εσκεμμένα για να προκληθεί
ενδιαφέρον. Το αποτέλεσμα ας μη το κρίνω εγώ. Χαιρετώ σας
Κωνσταντίνος Κουρούνης
kour@tee.gr